Osteochondroza to przewlekła patologia kręgosłupa, której przyczyną są zmiany zwyrodnieniowe krążka międzykręgowego. Wraz z postępem choroby w proces patologiczny zaangażowane są również inne struktury kręgosłupa - trzony kręgów, stawy międzykręgowe, więzadła itp.
Choroba dotyka ludzi w każdym wieku. Do niedawna osteochondroza była uważana za los osób starszych, ale ostatnio ujawniono wzrost zachorowalności na tę chorobę wśród młodych ludzi. Zarówno kobiety, jak i mężczyźni chorują równie często.
Dlaczego występuje osteochondroza?
Aby lepiej zrozumieć, czym jest osteochondroza, należy krótko zastanowić się nad przyczynami i mechanizmem jej występowania.
Powstawanie zmian patologicznych w osteochondrozie kręgosłupa następuje powoli. Lata często mijają od początku procesu patologicznego w chrząstce międzykręgowej do pojawienia się pierwszych objawów osteochondrozy.
Przyczyny osteochondrozy
Na zdrowie kręgosłupa ma bezpośredni wpływ wiele negatywnych czynników. Jeśli ich wpływ trwa przez długi czas, wynikiem tego jest pojawienie się zmian patologicznych w strukturach kręgosłupa. A to przyczynia się do powstawania osteochondrozy.
Na przykład, czym jest osteochondroza jest dobrze znana osobom prowadzącym nieaktywny tryb życia, którzy mają nadwagę. Nadmierna aktywność fizyczna, urazy pleców i szyi, niektóre choroby somatyczne również mogą prowadzić do rozwoju tej patologii. A zaostrzona dziedziczność i starość są bezpośrednimi czynnikami prowadzącymi do rozwoju zwyrodnieniowych uszkodzeń tkanki chrzęstnej krążków.
Jak rozwija się osteochondroza?
Mechanizm rozwoju (lub patogenezy) osteochondrozy jest nadal kontrowersyjny i niewystarczająco zbadany. Najprawdopodobniej choroba ta powstaje na podstawie zaburzeń metabolicznych występujących w strukturach kręgosłupa.
Pod wpływem niekorzystnych czynników zachodzą często nieodwracalne zmiany w tkance chrzęstnej krążka międzykręgowego, a następnie jej stopniowe niszczenie (lub niszczenie).
Proces patologiczny następnie rozprzestrzenia się również na tkankę kostną kręgu wraz z rozwojem jego deformacji i nieodwracalnymi zmianami w otaczających strukturach.
Pojawienie się takich modyfikacji w krążku międzykręgowym zależy bezpośrednio od jego niuansów anatomicznych:
- Tkanka chrzęstna nie posiada własnego układu ukrwienia. Jego odżywianie zapewnia tkanka kostna sąsiednich kręgów. Dlatego w przypadku zaburzeń krążenia w wyniku niedostatecznego lub odwrotnie nadmiernego obciążenia fizycznego kręgosłupa cierpi również na odżywienie chrząstki.
- W chrząstce nie ma również włókien nerwowych. W konsekwencji, przy funkcjonalnym przeciążeniu krążka międzykręgowego, przekazywanie impulsu nerwowego, który wyzwala aktywację metabolizmu, będzie przedwczesne.
- Zdolność do samoleczenia (regeneracji) tkanki chrzęstnej krążka międzykręgowego jest spowolniona ze względu na jej cechy strukturalne.
Istnieją również inne czynniki, które wyraźnie przyczyniają się do rozwoju procesów zwyrodnieniowych w tkance chrzęstnej krążków międzykręgowych i powstawania osteochondrozy.
Etapy zmian patologicznych
Na podstawie aktualnych danych dotyczących patogenezy tej patologii można warunkowo wyróżnić kilka etapów procesu zwyrodnieniowego w krążku międzykręgowym. Etapy osteochondrozy kręgosłupa:
- Podstawowy. Tkanka chrzęstna krążka ulega zmianom strukturalnym pod wpływem czynników mechanicznych - dochodzi do jej dysfunkcji. Charakteryzuje się pojawieniem się pęknięć na powierzchni dysku, różniących się wielkością i głębokością. Następnie pęknięcia te przekształcają się w występy (przepukliny).
- Mediator. Charakteryzuje się pojawieniem się niestabilności dotkniętego obszaru kręgosłupa z powodu patologicznej ruchliwości kręgów. W tym przypadku zaburzona zostaje jedna z głównych funkcji kręgosłupa, czyli funkcja ochronna. Pnie nerwowe i naczyniowe biegnące w jego kanałach kostnych stają się podatne na uszkodzenia. Pojawiają się żywe objawy kliniczne choroby.
- Skończone. Następuje wymiana uszkodzonej tkanki chrzęstnej na grubszą i bardziej gęstą włóknistą. Jednocześnie znikają przepukliny międzykręgowe. A patologiczna ruchliwość kręgów zostaje zastąpiona ostrym ograniczeniem ich ruchliwości. Często dochodzi do zwężenia kanału kręgowego wraz z rozwojem objawów ucisku segmentów rdzenia kręgowego.
Dlatego każdy etap choroby charakteryzuje się obecnością własnych specyficznych objawów, co niewątpliwie odgrywa kluczową rolę w wyborze metod leczenia osteochondrozy.
Objawy kliniczne
Oznaki osteochondrozy kręgosłupa pojawiają się jako zmiany w tkance kostnej kręgów. Pacjent przez dłuższy czas może nie zgłaszać żadnych dolegliwości.
Choroba charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem, z zastępującymi się fazami zaostrzenia i remisji.
Często zaostrzenie osteochondrozy następuje pod wpływem czynników prowokujących: przeciążenie fizyczne, hipotermia, przedłużona ekspozycja na niewygodną pozycję, na przykład we śnie lub w pracy itp.
Istnieje wiele objawów tej choroby, które zależą od lokalizacji procesu patologicznego oraz nasilenia zmian strukturalnych w tkance chrzęstnej i kostnej. Wszystkie te objawy można podzielić na kilka zespołów. Dość często są łączone.
zespół korzeniowy
Występuje u prawie wszystkich pacjentów z osteochondrozą kręgosłupa. W występowaniu tego zespołu rolę odgrywa ucisk (ucisk) korzeni nerwów rdzeniowych przez patologicznie zmienione struktury kręgosłupa.
Głównym objawem zespołu korzeniowego jest ból, który w znacznej liczbie przypadków może się rozprzestrzeniać (napromieniać) w trakcie unerwienia odpowiedniego korzenia. Charakteryzuje się promieniującym bólem od góry do dołu. Na przykład, jeśli dotyczy to odcinka lędźwiowego, pośladek boli i daje nogę.
Intensywność bólu wzrasta wraz z obrotem tułowia lub szyi, aktywnością fizyczną. Odczucia bólu charakteryzują się cięciem, ciągnięciem, pieczeniem.
Ponadto, wraz z zespołem bólowym, w dotkniętym obszarze często rozwijają się objawy naruszenia wrażliwości ze względu na rodzaj jej wzrostu (przeczulica), a także zaburzenia wrażliwości, drętwienie.
Jeśli choroba postępuje, a przyczyna ucisku nie zostanie wyeliminowana, przeczulica zostaje zastąpiona hipoestezją (spadek wrażliwości), której często towarzyszą objawy utraty funkcji dotkniętego korzenia kręgosłupa.
zespół kręgosłupa
Zespół ten rozwija się w wyniku ucisku rdzenia kręgowego. Najczęstszą przyczyną takiego ucisku jest przepuklina międzykręgowa.
Narasta spadek wrażliwości, reakcji na temperaturę i bodźce bólowe. Postępujące osłabienie mięśni rozwija się zarówno w kończynach, jak i tułowiu. Często powstają objawy niedowładu lub porażenia.
Zespół wegetatywno-naczyniowy
Zespół ten najczęściej rozwija się w lokalizacji szyjnej i szyjno-piersiowej osteochondrozy kręgosłupa.
Przyczyną zaburzeń naczyniowych w osteochondrozie jest odruchowy skurcz lub mechaniczne uciskanie dużych naczyń przechodzących w kanałach kostnych kręgosłupa. W takim przypadku mogą rozwinąć się różne objawy, przypominające niedokrwienne zaburzenie krążenia mózgu lub głównych tętnic kończyn. Często jest to przyczyną błędów diagnostycznych.
Ponadto często rozwijają się różne zaburzenia wegetatywne. Najbardziej widoczne są u kobiet (chwiejność emocjonalna, zaburzenia snu, nieregularne miesiączki itp. ).
zespół trzewny
Charakteryzuje się występowaniem bólu w projekcji serca, narządach przewodu pokarmowego itp. Często tacy pacjenci są leczeni przez długi czas i absolutnie bezskutecznie z powodu jakichkolwiek chorób somatycznych.
Na przykład, jeśli dotknięty jest obszar klatki piersiowej, może wystąpić ból za mostkiem, przypominający ból dławicy piersiowej. Często pojawia się odruch bicia serca.
Zasady diagnostyczne
Poza charakterystycznymi objawami istotną rolę w określeniu i zaawansowaniu choroby odgrywają dodatkowe metody badawcze - RTG kręgosłupa, tomografia komputerowa i magnetyczna jądrowa.
Zgodnie ze wskazaniami wykonuje się inne metody, na przykład EEG, EKG, skanowanie dopplerowskie naczyń krwionośnych itp.
Leczenie osteochondrozy
Terapia osteochondrozy kręgosłupa jest podejściem zintegrowanym. Wybierając tę lub inną metodę leczenia, należy ocenić stopień uszkodzenia struktur kręgosłupa, charakter i nasilenie objawów klinicznych, a także stopień zaawansowania choroby (zaostrzenie lub remisja) .
Ważną rolę w leczeniu osteochondrozy kręgosłupa odgrywają również działania profilaktyczne mające na celu zmniejszenie częstości zaostrzeń choroby oraz zachowanie struktury kręgów i krążków międzykręgowych.
Taktyka podczas zaostrzenia
Ważnym warunkiem leczenia choroby w tym okresie jest stworzenie reszty dotkniętego obszaru kręgosłupa. W tym celu pacjentowi przepisuje się leżenie w łóżku za pomocą różnych urządzeń w celu unieruchomienia dotkniętego odcinka kręgu.
W niektórych przypadkach wymagana jest hospitalizacja na oddziale neurologicznym.
Leczenie medyczne
Aby zmniejszyć intensywność bólu w osteochondrozie, przepisuje się różne leki:
- niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ);
- przeciwbólowy;
- środki zwiotczające mięśnie.
W przypadku braku efektu ich stosowania wskazane jest przepisanie blokad unerwienia dotkniętego obszaru za pomocą środków miejscowo znieczulających.
W przypadku szyjnej lokalizacji osteochondrozy często rozwijają się zaburzenia krążenia w mózgu. Aby zmniejszyć takie objawy, przepisywane są leki poprawiające przepływ krwi w mózgu. Konieczne jest również stosowanie środków objawowych - łagodzenie nudności i wymiotów, poprawa zaburzeń przedsionkowych itp.
Ponadto wskazane jest przepisywanie preparatów witaminowych (zwłaszcza z grupy B), przeciwutleniaczy i kilku innych.
Zabiegi fizjoterapeutyczne
W przypadku osteochondrozy leczenie czynnikami fizycznymi znalazło szerokie zastosowanie. Zarówno w czasie zaostrzenia, jak i w fazie remisji choroby stosowane są różne metody fizjoterapii:
- W ostrym okresie stosuje się promieniowanie ultrafioletowe, obróbkę polami elektromagnetycznymi (UHF), prąd diadynamiczny itp.
- W fazie remisji przepisuje się elektroforezę z różnymi lekami, induktotermię, ultradźwięki oraz różne rodzaje balneoterapii.
Taktyka w fazie remisji
Po ustąpieniu ostrych objawów choroby leczenie choroby trwa. Celem takiej terapii jest zmniejszenie częstości zaostrzeń oraz wspomaganie regeneracji tkanki kostnej i chrzęstnej kręgosłupa.
Leczenie farmakologiczne przepisane w ostrej fazie choroby trwa. W tym okresie można stosować chondroprotektory – środki poprawiające stan chrząstki.
Oprócz metod fizjoterapeutycznych stosuje się również masaże i ćwiczenia fizjoterapeutyczne.
Masaż
Główny efekt masażu ma na celu poprawę krążenia krwi w dotkniętym obszarze i wzmocnienie gorsetu mięśniowego. Również profesjonalne wykonywanie ruchów masujących pozwala złagodzić skurcze mięśni, które zwykle towarzyszą tej patologii.
Dlatego masaż powinien być wykonywany przez specjalnie przeszkolonego specjalistę, który biegle posługuje się tą metodą leczenia. Nieprawidłowo lub niepiśmienny masaż może prowadzić do rozwoju powikłań lub zaostrzenia choroby.
Ćwiczenia terapeutyczne (LFK)
Podstawą terapii ruchowej są dawkowane i specjalnie dobrane ćwiczenia fizyczne. Kompleks takich ćwiczeń jest dobierany przez lekarza indywidualnie dla każdego pacjenta. Zasadą doboru ćwiczeń z terapii ruchowej jest zmniejszenie obciążenia fizycznego dotkniętego obszaru kręgosłupa.
Działanie ćwiczeń fizjoterapeutycznych ma na celu poprawę ukrwienia i przepływu limfy do dotkniętego obszaru, wzmocnienie tkanki mięśniowej.
Te ćwiczenia należy wykonywać codziennie. Zazwyczaj na początku zajęcia indywidualne lub grupowe prowadzone są z instruktorem, następnie pacjent może samodzielnie wykonać zestaw ćwiczeń w domu.
Zapobieganie zaostrzeniom
Środki zapobiegawcze zaostrzeń osteochondrozy kręgosłupa mają na celu wyeliminowanie wszystkich czynników prowokujących:
- Konieczne jest monitorowanie prawidłowej postawy i postawy podczas długiego stania i siedzenia.
- W przypadku długotrwałego stresu statycznego (np. praca przy komputerze) przydatne jest robienie regularnych przerw, podczas których należy wykonać rozgrzewkę lub zestaw ćwiczeń zaleconych przez lekarza.
- Należy unikać hipotermii.
- Ważne jest, aby z osteochondrozą spać prawidłowo, zadbać o miejsce do spania – materac i poduszkę. Idealnie powinny być ortopedyczne.
- Obowiązkowe jest zmniejszenie nadwagi i terminowa korekta współistniejącej patologii somatycznej i endokrynologicznej.
A gdy pojawią się najmniejsze objawy choroby kręgosłupa, nie należy zwlekać z wizytą u lekarza. Przecież im wcześniej rozpocznie się leczenie osteochondrozy kręgosłupa, tym lepsze wyniki.